Không bị ngoại cảnh chi phối, đó là giải thoát. Bị ngoại cảnh chi phối, đó là trầm luân khổ ải, sinh tử luân hồi.
Thiền Phật giáo, là nghệ thuật điều phục tâm ý, để không bị phụ thuộc vào ngoại cảnh, để giải thoát khỏi những nỗi khổ niềm đau.
Thiền là chú trọng rèn luyện tự tâm, cốt để an tâm. Tâm an là chân thực giải thoát.
Người làm chủ được tâm, dù thân đau đớn, nghịch cảnh chướng duyên, nhưng vẫn vui vẻ hồn nhiên, đây chính là nội tâm tự tại, giải thoát hiện tiền.
Thiền tông hay bàn về vô ngã, vô tướng, vô tâm, đều là nhằm vào trí huệ mà nói. Chữ "vô" ở đây nghĩa là chỉ cho tâm không có chỗ dính mắc, giải thoát được tự ngã.
Thiền hiện diện trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, chỉ cần làm điều đáng nên làm, làm hết trách nhiệm trong cuộc sống, tâm hồn thư thái, không chạy theo ngoại cảnh, đồng thời cũng không lìa xa ngoại cảnh, không biến đổi đánh mất mình theo ngoại cảnh, đó là công phu thiền định. Tuy hòa nhập hoạt dụng tùy duyên mà không bị lôi cuốn theo dòng đời, đó chính là người đã thực nghiệm được thiền định.
Thiền giúp ta trở về với chính mình để nhận ra suối nguồn yêu thương trong mát tuôn chảy bất tận trong tâm thức mỗi con người, cho dù dòng đời không êm ái.